Meer informatie over de erfcoaches en hun werkgebied vindt je op deze website.

De provincie maakt de inzet van de erfcoaches mogelijk. Kijk ook op de provinciale website digitale erfcoach.

Enschede kende lange tijd twee gebiedscommissies die zich bezighielden met wettelijke herinrichtingsplannen voor delen van het buitengebied. Deze commissies, de Herinrichtingscommissie Enschede Zuid en Enschede Noord werden aangesteld en formeel benoemd door de provincie Overijssel. Aangezien beide plannen nu op een haar na afgerond zijn kwam nu het moment om beide commissies te bedanken voor hun inzet en ze daarmee formeel te ontbinden. Op 8 september vond dit plaats tijdens een gecombineerde vergadering van beide commissies. De laatste zaken die nog spelen, o.a. nog enkele financiële afwikkelingen, worden door de provincie ter hand genomen.

Het is al lang geleden dat de eerste stap is gezet. In 1986 heeft de gemeente Enschede samen met Stawel een aanvraag ingediend voor wat toen nog ruilverkaveling heette. Het duurde nog enige tijd totdat hier een besluit over werd genomen en begin jaren negentig werd eerst de commissie Enschede Zuid geïnstalleerd en enige jaren later de commissie Enschede Noord. Aangezien Stawel mede-aanvrager was kreeg zij ook een formele rol in de commissie als adviserend lid.

Na vele jaren van plannen maken en die bespreken met de inwoners en ondernemers in de gebieden werden er officiële besluiten genomen over de Herinrichtingsplannen. Dat betekende inmiddels niet alleen dat resultaten op het gebied van ruiling van landbouwgronden werden verwacht, maar de opdracht had zich verbreed tot een integrale aanpak van het gebied. Ook natuur, landschap, waterhuishouding en recreatie kregen een plek in de plannen. Een uitdagende en ook best ingewikkelde puzzel voor de commissieleden om alle belangen zorgvuldig af te wegen.

Naast overheden en andere organisaties was een belangrijke rol weggelegd voor de boeren. Deze namen plaats in de commissie namens de landbouworganisatie die inmiddels LTO Noord heet. De commissie was hierdoor verzekerd van veel lokale kennis. Met name deze leden staan natuurlijk dicht bij het gebied en krijgen vaak vragen over het hoe en waarom van de plannen. Commissielid zijn is een mooie en uitdagende functie, maar het kan soms ook een ingewikkelde rol zijn omdat je ook meteen collega en medebewoner van het gebied bent. Als je dan toch je verantwoordelijkheid pakt, kan hier niet anders dan daarvoor waardering uit te spreken.

Nu ruim 35 jaar na de aanvraag van de herinrichting wordt er een punt gezet. Van begin tot eind duurde het een hele generatie lang. Dat heeft ook wel tot het inzicht geleid dat een dergelijk instrument niet meer past bij de huidige tijd. De uitdagingen waar we nu met elkaar voor staan vraagt een andere aanpak. Maar toch heeft het ons naast de resultaten ook veel kennis gebracht waar we op voort kunnen borduren.

Al weer voor het 9e jaar op rij organiseerden 5 melkveebedrijven gedurende 6 weken in de zomervakantie ‘Rondleidingen op de Boerderij’. Opnieuw kan worden teruggekeken op zeer geslaagde rondleidingen, zo melden de initiatiefnemers.

Enthousiaste gasten en zeer geïnteresseerd.  Ook dit jaar moest men weer vooraf reserveren. Dit heeft mede als voordeel dat je het aantal bezoekers kunt reguleren: af en toe kwamen er te veel aanmeldingen, zodat mensen konden worden doorgestuurd naar één van de andere bedrijven of een week later op bezoek kwamen.

Opgeteld ontvingen de 5 melkveebedrijven 540 bezoekers: 259 volwassenen en 281 kinderen. Voor herhaling vatbaar dus!

Et was miln in de vekaansie en miene dochter har miej bod doan dat ze good an waren kömmen in Italië, ne hele geröststelling. ’n Paar dage later kree’k bod dat zee ne nieje tillefoon har met ok ’n niej nummer derbiej. Zee vreug ok nog hoo ’t met miej gung,’k har ’n stearfgeval in de nöaste femilie en ik kreeg der nog ’n paar hetjes en kusjes biej in de app. Wat he’k toch ne leve dochter dachen ik nog biej miezölf, mar vrömd dat zee doar van te vuurten gin gewag van hef maakt. Mar ’t kon joa wal wean dat eure tillefoon in ’t Gardameer was vallen, dan möj vanzölf nen niejen kopen en bu’j ok oen nummer kwiet.

Oonderwiel he’k eur wierum appt en vroagd woarum zee ’n niej nummer mos hebben, doar wa’k wal niej noar. Zee deu miej bescheed dat et mangs nich mos en mangs juust wal, doarnoa he’k ’t nieje nummer ok in miene tillefoon zat.

Nen dag later köm der wier ’n appje dat zee noe met dat nieje nummer gin bankzaken meer kon doon. Dat was nich zo heel vrömd, zee waren nen dag eerder votgoan dan de bedoeling was en der kon wal ne rekkening vergetten wean te betalen. An de aandere kaant, manleef har joa ok ziene tillefoon biej zich, ze zaten nog nich zoonder. Ik heb doar dus niks op oet doan, at doar drokte biej was, zol ik dat vanzölf wal heuren en ik kon der toch niks an veraanderen.

Wier nen dag later, ik was der net wier van ’t bosschoppen doon, gung de tillefoon, ’n oonbekeand nummer en miene dochter an de lien. “Wat vrömd” zear ik tegen eur “da’j noe met oen oale tillefoonnummer belt”. Toen was ’t efkes heel stil an de aandere kaant en zee zear “ ik heb hemoal gin niej tillefoon-nummer en iej wördt bedoonderd duur ’n stel criminelen”. Dat was ok al op de tillevisie west en voalgens eur mos ik dreks an ’n kettel houwen, angifte doon en ok ’t nummer vot doon oet de tillefoon. Doar stun ik wal eaven van te kieken.

Afijn, ik heb et z.g. nieje nummer der oet doan en ’t oale nummer wier in miene tillefoon zat. En angifte doon? Zol ’t völ helpen, zol der wat op oet wörden doan en zollen dee criminelen op water en brood wörden zat?  Doar geleuf ik niks van, dan möt ze ’t hier in oons laand kats op ne aandere waagn pakken.

Achterof  vroag ik miej of, hoo kriejt ze ’t vuur mekaa um op dizze wieze in te brekken, iej möt rechtervoort oaveral op verdach wean.
Doarum leu, waart oe en loat oe nich biej ’n bok doon.

Op initiatief van het Landschapsfonds Enschede en in overleg met de dorpsraad Lonneker zijn we in Lonneker gestart met een traject om te komen tot een plan voor landschapsbeheer in het buitengebied. Dat plan, dat door een kerngroep van Lonnekernaren en dorpsraad wordt ontwikkeld, bestaat uit verschillende onderdelen. Denk bijvoorbeeld aan initiatieven voor streekeigen landschapsverbetering op eigen grond, het beheer en onderhoud van kenmerkende plekken maar ook plannen om het dorp Lonneker aantrekkelijker te maken voor wandelaars en fietsers. In totaal kunnen we voor 1 miljoen euro investeren in streekeigen landschapsbeheer in Lonneker. Een vierde deel daarvan wordt gesubsidieerd door de provincie Overijssel. 

Krachten bundelen in een gezamenlijk plan
Onder begeleiding van Kristianne van der Put en Karola Schröder is de afgelopen maanden een start gemaakt met “Lönneker Laandleamn”. In juni is er een fietstocht georganiseerd voor Lonnekernaren waarbij zij verschillende plekken hebben bezocht, geduid en van ideeën voorzien. Deze ideeën worden op haalbaarheid onderzocht en voor een deel al verder uitgewerkt. Zoals het ontwikkelen van een Rondje Lonneker, in samenwerking met Marketing Oost en de horeca in Lonneker.

Ook is een aantal gesprekken gevoerd met erfeigenaren en agrariërs over hoe zij met hun erfplannen mee kunnen doen in het project. Bijvoorbeeld met Kamiel en Linda, die met hun Erve de Demmer aan de slag zijn. Uiteindelijk worden al deze initiatieven gebundeld in een document (bidbook) waarmee Lonneker financiering kan verwerven voor het streekeigen landschapsbeheer. Ook andere financieringsbronnen zullen worden gezocht.

Hoe zit het met de mogelijkheden op uw erf?
U kan meedoen met een plan, bijvoorbeeld voor het herstel of behoud van streekeigen singels, poelen, bermen, paden of heggen op of rond uw erf. Kristianne van der Put en Gerrit Meutstege (Gerrit werkt bij Stawel en is coördinator voor het Landschapsfonds) kunnen samen met u bekijken of en hoe uw plannen opgenomen kunnenworden in het bidbook voor Lonneker. Voor het streekeigen landschapsbeheer is het mogelijk ¼ deel van de kosten vergoed te krijgen. Het ¾ deel cofinanciering kan opgebouwd worden met inzet van ‘eigen, vrijwillige’ uren en wellicht een bijdrage van de gemeente Enschede, investeerders, fondsen of crowdfunding.

Bezoek het spreekuur om uw ideeën te bespreken
Op dinsdag 5 oktober van 15.00 uur tot 21. 00 uur is er in het dorpshuis van Lonneker een spreekuur waar u uw ideeën kunt bespreken met Kristianne en Gerrit. U kunt zich aanmelden voor een afspraak op 5 oktober via kristiannevdput@gmail.com. Het is noodzakelijk om een afspraak te plannen om wachttijden te voorkomen.

De bundeling van krachten van de twee energiecoöperaties in Enschede begint steeds meer resultaten op te leveren. Onder de paraplu Enschede Energie lukt het steeds beter om projecten van de grond te krijgen met zonnepanelen op daken. Inmiddels is daar ook een flink aantal daken van boerenschuren bij betrokken. Dat laatste komt mede tot stand door de goede samenwerking tussen de energiecoöperatie en Stawel.

Zonnevelden zijn onderwerp van discussie. In het geval van de Esmarke tot aan de Raad van State toe. Inmiddels heeft de Raad van State zich uitgesproken over 3 zonnevelden in de Esmarke. Nu de seinen op groen staan gaat de energiecoöperatie samen met de grondeigenaren stappen zetten richting uitvoering.

Zonnedaken
Enschede Energie is een vereniging (coöperatie) van, voor en door Enschedeërs. Zij zetten zich actief in voor een duurzame energietoekomst van Enschede. Daar kunnen leden actief aan meehelpen door zich aan te sluiten bij een collectief zonnedak in de buurt! Nieuwe leden maken het mogelijk om nog meer duurzame zonne-energie op te wekken.

hierboven twee van de vijf projecten, op de onderste foto zijn de panelen al aangebracht, bij de bovenste foto worden er op dit moment panelen aangebracht

De komende maanden werkt Enschede Energie aan 5 nieuwe zonnestroomprojecten op dak. Daarbij wordt gebruik gemaakt van een nieuwe subsidieregeling voor energiecoöperaties: SCE (subsidieregeling coöperatieve energieopwekking), ook wel bekend als de nieuwe postcoderoosregeling. Leden van Enschede Energie profiteren mee van de van de inkomsten van deze regeling. Meer informatie hierover kun je vinden op deze pagina van de website van Enschede Energie. Daar kan men zich ook inschrijven op de projecten. Vragen en informatie over de postcoderegeling kun je vinden op de pagina ‘veelgestelde vragen’.

Zonnevelden Esmarke
In 2017 heeft Stawel een enquête over duurzame energieopwekking in het buitengebied gehouden. Daarna zijn in 2018 informatieavonden over dit onderwerp georganiseerd door Stawel. Daar kwam uit voort dat een aantal grondeigenaren zich meldde voor de ontwikkeling van kleinschalige zonnevelden (rond de 5 hectare). Uiteindelijk bleven 3 eigenaren over waarmee door Enschede Energie het traject is gestart richting omgevingsvergunning. Daarbij is niet over één nacht ijs gegaan. Naast informatieavonden voor de omgeving zijn individuele gesprekken gevoerd. Uiteindelijk heeft de gemeenteraad ingestemd met deze plannen. En nu ligt er dus ook de uitspraak van de Raad van State waardoor realisatie mogelijk wordt.

Discussie rondom energieopwekking
Stawel stelt zich op het standpunt dat zoveel mogelijk zonnepanelen op daken moeten. Daarnaast dient voor zonnepanelen gezocht te worden naar oplossingen die dubbel gebruik van de ruimte mogelijk maken. Naast daken valt dan te denken aan overkappen van parkeerterreinen, drijvende panelen op water, langs (snel)wegen en op onrendabele stukken grond.
Als er dan toch nog voor landbouwgrond gekozen wordt, alleen als dat na een zorgvuldige integrale afweging gebeurt én dan ook nog als voorwaarde dat het een lokaal en coöperatief initiatief is waardoor de bewoners meebeslissen en meeprofiteren.
De gemeente Enschede wil nu de energievisie gedeeltelijk vaststellen en inzetten op zonnepanelen. Ons advies aan de gemeenteraad is een algehele afweging te maken over energieopwekking in Enschede en deze niet op te knippen. De status quo rondom windturbines mag zeker niet leiden tot meer claims voor zonnevelden.

(Vanwege de Open Monumentendagen 2021 ontvingen wij onderstaand artikel vrijelijk ter publicatie, geschreven door Jan ter Haar. Waarvoor dank!)

Geen kwaad woord over ons Enschede maar dat het een mooie stad is? Nee, dan denk je eerder aan Zwolle, Zutphen en Deventer. Maar de groene gordel eromheen? Ja, die is in een woord prachtig!  De landgoederen van textielbaronnen voorbij, zie je de boerenerven, waarvan de historische papieren tot ver in de Middeleeuwen reiken. Er langs fietsend sta je er niet bij stil hoe zeer ze de stad gevoed hebben,  met eten en drinken en andere producten van nijverheid, verkregen uit noeste volksarbeid van de omringende marken Lonneker, Esmarke, Usselo, Twekkelo en Drienerlo.

De stad heeft veel opgeslokt, gelukkig niet boerderijen zoals ’t Verwoold (anno 1383) in de Stroinkslanden en Het Volbert (15e eeuw) in Stokhorst. Hoe mooi zijn die niet bewaard, monumenten van cultureel erfgoed.  De Historische Sociëteit Enschede-Lonneker brengt allen in kaart. Sommige erven dateren uit de twaalfde, dertiende en veertiende eeuw. Niet dat er nog wat stoffelijks uit die tijd bestaat, wel de oude grond, bewoond door boeren, burgers en buitenlui. Hun hoeves liggen te midden van weilanden, akkers, bossen, houtwallen, beekjes, wegen en weggetjes. In coronatijd zwerven we in dat mooie buitengebied rond, ieder vanuit huis zo de deur uit, rijdend of lopend, genieten, toch? Wat is inmiddels uw favoriete route geworden?

Als wandelaar en fietser ervaar ik de Derkinkweg in de Zuid Esmarke als verademend, een mooi kronkelend weggetje onder hoge bomen door, over de es. Met tot voor kort nog een roestig verkeersbord ‘Pas op, overstekende koeien’. Bij Erve Het Derkink, voor het eerst in akten opduikend in 1337, lopen die beesten vrij in de wei rond, een complete kudde, jong en oud m/v, op een wijze zoals je het dieren gunt. ’s Winters tref je ze in een dampende stal aan, waarvan de grote deur wel eens open staat en ik met twee kleinkinderen in de fietskar ooit plots naar binnen reed, een verrassende ontmoeting tussen mens en dier.
De eigenaar van Het Derkink heeft recent, samen met overbuurman van erve Het Heutink, natuurpaden aangelegd , van en naar de nabijgelegen Stenversweg. Zo kun je een mooi rondje maken.

Bijzonder is dat Erve Het Derkink de historie door, onafgebroken in handen van dezelfde familie is gebleven, sedert vorige eeuw verwant aan die van Verveld, zo is in ‘Boerderijen in Enschede deel 1’ te lezen. Eind mei dit jaar was er de zoveelste bruiloft op de boerderij en kwam, via de noabers en zichtbaar voor passanten, de grote niendeur royaal in het dennengroen met wit-rode roosjes te staan. Naar verluidt zou thans de 26 of 27ste generatie aan het roer staan, wat een zeldzaamheid, echt ’jonge leu, oale groond.’

Het Derkink is een levend voorbeeld van de cultuur-historie van onze groene stadsrand. Laten we op al die boerenerven en het coulissenlandschap eromheen zuinig zijn. Want dát zijn pas de kroonjuwelen van Enschede.

Jan ter Haar

- Van de Fiets- en Wandelcommissie - Bezoek aan Beeldentuin Mariënheem